DİDEM SEYMEN – Pek çok aile, eksikleri gidermek için ucuz, merdiven altı ürünlere yöneliyor. Ancak uzmanlar, uygun standartlarda olmayan kırtasiye ürünlerinin çocukların sağlığını tehdit ettiğine, alerjiden kansere kadar pek çok hastalığa sebep olabileceğine dikkat çekiyor. Ayrıca alışverişte çocukların iskelet yapısını zorlamayan ürünlerin seçilmesi öneren uzmanlar, “Çantaları çok doldurmayın. 30 kiloluk bir çocuk en fazla 3.5 kilo taşıyabilir” diyor.
Fitalat kanser yapıyor
Konuyla ilgili bilgi aldığımız, Halk Sağlığı Uzmanı Prof. Dr. Çağatay Güler, şimdi kullanılan bir ürünün zararlarının 20 yıl sonra bile ortaya çıkabileceğini kaydetti. Çocuklarda solunum yolu hastalıkları ile başlayıp uzun vadede kanserin bile görülebileceğini belirten Güler, “Standarda uygun olmayan kimyasallar özellikle alerji ve cilt hastalıklarına sebep olabiliyor. Sonrasında da hiç fark ettirmeden organlara zarar verebiliyor. Fitalat kanser yapar bir maddedir. Fitalat içeren her türlü okul çantası, su kabı, silgi gibi ürünlerden uzak durulması gerekir” diye konuştu. Güler’in okul alışverişine çıkacak ailelere önerileri ise şöyle:
– Çocukların kullandığı su mataralarının cam olması en sağlıklısı ancak oluşabilecek kazalara karşı maalesef bunu öneremiyoruz. Ancak polikarbon maddesinden olmamasına dikkat edilmeli.
– Marketlerden alınan plastik şişeler ise defalarca kullanılmamalı. Çünkü plastiklerde kanserojen olan fitalat maddesi var.
– En güvenlisi, içi paslanmaz çelik olan su kaplarıdır. Aileler bunları tercih edebilirler.
– Kokulu silgiler, boyalar, hamurlar, kalemler asla alınmamalı. Bu gibi maddeler alerjileri tetikleyebilir, solunum yolu hastalıklarına zemin hazırlayabilir veya var olan hastalığın ilerlemesine sebebiyet verebilir. Çocuklar kokulu malzemeleri çok sevip, özenseler de veliler ısrarla onları korumalı. Tutkallarda kullanılan çözücüler de solunum yollarını tahriş eder ve bazıları kanser yapar özelliktedir, buna dikkat edilmeli.
– Denetlenen yerden alışveriş yapılmalı, TSE ve CE işaretleri olmayan ürünler alınmamalı.
Çapraz çanta omurgayı zorlar
Okul alışverişinde çanta ve ayakkabı seçimi de çok önemli. Taksim Eğitim ve Araştırma Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü’nden Uzman Dr. Burkay Çamurdan, Amerika İş Sağlığı Derneği ile Amerika Fizik Tedavi Derneği’nin öğrencinin vücut ağırlığının yüzde 10’undan daha ağır bir sırt çantası taşınmamasını tavsiye ettiğine değindi. “Amerika Ortopedi Cerrahları Derneği’ne göre bu oran yüzde 10-15. Yani 30 kilo olan bir çocuğun çantası 3-3.5 kiloyu geçmemeli” diyen Çamurdan, şu bilgileri verdi:
“Fazla ders kitabı ve malzeme taşıması gerekiyorsa çapraz bağlı çantalara nazaran sırt çantaları daha çok tercih edilmeli. Çünkü çapraz bağlı çantalar tek omuz üzerinden geçer ve bu da eğer çanta ağır ise omuzda zorlanmalara ve tek taraflı yük binmesine bağlı omurgada ağrıya sebep olabilir. Bel kemeri kullanılması da yükün ağır olduğu durumlarda yükü kalça eklemine dağıtarak ekstra sağlamlık sağlayarak omuz ve boyundaki stresi azaltır.”
Ayakkabı seçiminde de çok dikkatli olunmasını gerektiğini vurgulayan Çamurdan’ın bu konudaki önerileri ise şöyle:
– Erken okul çağı döneminde yüksek kaliteli deriden üretilmiş ayakkabılar esnektir, küçük çocukların ayak gelişimini desteklediği için tercih edilebilir.
– Seçtiğiniz ayakkabıda, ayak parmaklarının uca değmediğinden, her iki tarafta da boşluk olduğundan, ayağın dış kenarlarında baskı olmadığından emin olunmalı. Çocuğun yürüyerek veya zıplayarak rahatlığını test etmesi sağlanmalı.
– Sıkan ayakkabılar çocuk yaşta bile ön ayak malformasyonlarına (halluks valgus gibi) yol açabilir. Okul ayakkabısı, yarım numara büyük alınabilir.
ALO 175’i arayın
Taklit, sahte, korsan, sağlıksız kırtasiye ürünleriyle mücadelede velilere çok iş düştüğünü kaydeden Tüm Kırtasiyeciler Derneği Genel Sekreteri İrem Özkal, “Veliler, merdiven altı, üreticisi ya da ithalatçısı belli olmayan ürünlerden uzak durmalı” dedi ve ekledi: “Eğer veliler satın aldıkları ürünün güvensiz olduğunu düşünüyorlarsa tuketici.gov.tr adresinden veya ALO 175 tüketici hattından şikâyette bulunabilir, bu şekilde taklit, korsan, kaçak ürünlerle mücadelemizde bize destek olabilirler.”
Özkal, okul alışverişi yapacak ailelere şu önerilerde bulundu:
– Ürün alırken mutlaka etiketine bakmalı. Ambalajlı, üreticisi ya da ithalatçısı belli olan, yani bir kimliği olan ürünler tercih edilmeli.
– Ürün ambalajları ve üzerinde yer alan uyarılar dikkatle okunmalı ve kullanım talimatları doğrultusunda hareket edilmeli. Kırtasiye ürünlerinde, imalatçı/ithalatçı açık isminin ve adresinin bulunduğu ürünler tercih edilmeli. Markası ve modeli belli olmayan, üzerinde Türkçe uyarılar bulunmayan ürünler satın alınmamalı.
– Boya malzemelerinde, oyuncak görünümlü silgilerde, kalemtıraşlarda, oyun hamurlarında ve parmak boyalarında ‘CE’ işareti ve ‘EN71 standardına uygundur’ ibaresinin bulunup bulunmadığı kontrol edilmeli.