Bartın’da Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Amasra Müessese Müdürlüğü’ne bağlı maden ocağında dün akşam saatlerinde patlama meydana geldi. Patlamada 40 maden işçisi hayatını kaybetti. Tüm Türkiye Zonguldak’tan gelecek güzel haberleri beklerken, gözler patlamadan iki dakikayla kurtulan 14 yıllık maden işçisi Aydın Kalaycı’nın söylediklerine çevrildi.
Patlamanın gerçekleştiği vardiyada çalışan madencilerin mesai arkadaşı Aydın Kalaycı, gazetecilere bir toz bulutu ve patlamayla her tarafın birbirine karıştığını söyledi. En çok ocakta üretim yapan arkadaşlarının patlamadan etkilendiğini belirten Kalaycı, “Ben de 2 dakikayla kurtuldum, 2 dakika daha geride olsam ben de gidiyorum. Bizim su torbalarımız var, su torbaları basınçta perde görevi yapıyor, sular aşağı boşalıyor. Perde görevi yaptığı zaman benim olduğum tarafı hiç etkilemedi” diye konuştu. Peki madencinin kurtulmasını sağlayan su torbaları nasıl çalışıyor, ne işe yarıyor?
‘TAŞ TOZU VE SU DUVARLARI ÇOK ÖNEMLİ’
Konuyla ilgili açıklama yapan Maden Yüksek Mühendisi Ali Kahriman, “Madencilikte beklenmeyen kazaların başında Grizu patlaması geliyor ancak bundan daha önemlisi ocak yangını. Yani madende bulunan kömürün içten yanması ve sonrasında açık alevli yangına dönüşmesi. Yine göçükler de madenlerde gerçekleşen kazaların başında gelir. Bunlar dışında bir de kömür tozu patlamaları var” sözleriyle madenlerde gerçekleşebilecek kazaları sıraladı ve su torbalarının olası kazalarda nasıl çalıştığını anlattı.
Su bariyerlerinin işleme mekanizması
Bu kazaların yaşanması durumunda olaydaki kayıpları en aza indirmek için alınan çeşitli önlemler olduğunu dile getiren Kahriman, “Arkadaşımızın bahsettiği su torbaları da ocakların daha önce belirlenen kritik bölgelerinde yangın ve patlama sırasında anlık olarak devreye giren bir önlem” diyerek su torbalarının nasıl çalıştığını ve ne işe yaradığını anlattı:
“Yangın ve patlama durumlarında su dolu yapılar basıncın etkisiyle kendiliğinden harekete geçerler ve devrilirler. Su böyle bir durumda izolasyon malzemesi görevi görür.”
Su duvarları dışında farklı sistemler bulunduğunu da belirten Ali Kahriman, “Su duvarları dışında taş tozları da duvar olarak kullanılır. Bu sistemin çalışma şekli de su duvarına benzer. Maden ocaklarında bir patlama gerçekleşmesi için metan gazının belirli bir orana ulaşması gerekiyor. Grizu dediğimiz havayla metanın karışımıdır ama bu her karışımda patlayacak anlamına gelmez. Belli bir değerlerde olursa 5 ila 14,5-15 arasında yani 1 litrelik bir havanın içinde 0,95’i hava olacak 0,05’i de gaz olacak ki bir karışım patlayabilme reaksiyonu gösterebilme, yanma fırsatı bulabilsin. Taş tozu bariyerleri böyle bir durumda içlerinde bulundurdukları kalker ve kireç benzeri tozları alana boşaltarak patlamanın oluşacağı ortamı bozarlar”şeklinde konuştu.
Her iki sisteminde madenlerde güvenlik için kritik öneme sahip olduğunun altını çizen Kahriman, “Bunlar elbette anlık çözümler. Madenlerde böyle kazaların önüne geçmek için bu aşamaya gelmeden önce önlemler almak gerekiyor” diye de ekledi.
Madenin tavanına yerleştirilen su bariyerleri
“Maden ocaklarında adeta kan tahlili yapar gibi denetimler ve tahliller yapılması gerekir. Alınan önlemlerin hepsi bir arada yapılırsa maden güvenliği sağlanabilir” diyen Ali Kahriman sözlerini şöyle sürdürdü:
“Bir şeker hastası nasıl günün belirli saatlerinde kimse ona söylemeden ilacını alıyorsa maden ocaklarının da bu şekilde davranması gerekli. Patlama ve yangın riski bulunan maden ocaklarında bu tip olaylar bilinen gerçeklerdir. Bunun önüne geçebilmek için madendeki hava sık sık kontrol edilmeli ve temizlenmeli. İnsan vücudundaki atar ve toplar damar mantığı gibi düşünün.”
‘SIKI TAKİP YAPILMASI GEREKLİ’
Kazanın gerçekleştiği bölgede bulunan madenlerin uzun yıllardır faal olduğunu vurgulayan Ali Kahriman, “Bu bölgede bulunan madenler Osmanlı’dan beri faal şekilde çalışıyorlar. Yaklaşık 150 yıllık geçmişleri var. Yani bu ocaklarda yaşanan bu tarz olaylarla ilgili istatistiklerin takip edilmesi ve buna göre önlemler alınması gerekirdi. Taş kömürü, demir-çelik sektörü için önemli bir hammaddedir. Burada ‘Ne kadar kömür çıkarırsak ne kadar gaz ortaya çıkar?’ sorusu sorularak bu sorunun cevabına göre hareket edilmeli. Buradan çıkan kirli havayı nasıl bölgeden uzaklaştırmalı ve madenlere ne kadar temiz hava vermeliyiz? Bu soruların cevapları çok önemli. Kaza riskinin önünü alabilmek için uygulanacak en önemli yöntem bu. Bunun içinde maden sık sık denetlenmeli ve kritik durumlarda gerekli önlemler alınmalı” ifadelerini kullandı.